غلبه رومانتیسم
(1750-1875)
محرک های تاریخی اجتماعی و فرهنگی
انقلاب صنعتی
در اواخر قرن هجدهم با ظهور انقلاب صنعتی در بریتانیا، اقتصاد مبتنی بر تولید ماشینی در کارخانجات صنعتی، جانشین اقتصاد مبتنی بر زمین داری و کارهای دستی شد . در بستر این تحولات، منابع نیرو وانرژی هم بی نصیب نماندند و باد و آب جای خود را به ذغال سنگ و بخار دادند . روستاییان جهت کار در کارخانه به شهرمهاجرت کردند که این وضعیت، رشد شهرها را به دنبال داشت . صاحبان اندک کارخانه ها روز به روز متمول تر شدند، اما در عوض کارگران که با ساعات طولانی و شرایط بد کار، فقر، زاغه نشینی و بیماری دست و پنجه نرم می کردند، روز به روز مسکین و مسکین تر شدند .
وقوع انقلاب در آمریکا و فرانسه
سال های واپسین قرن هجدهم، آبستن بلواهای سیاسی بود که نطفه مجموعه ای از انقلاب ها را در خود می پروراند. اعلام استقلال مستعمرات آمریکایی بریتانیا در سال 1776 منجر به آغاز جنگی طولانی شد که در پی آن، ایالات متحده آمریکا توانست در سال 1781 استقلال خود را به دست بیاورد. آتش انقلاب کبیر فرانسه در سال 1789 شعله ور گشت و داد اعتراضی مردم سالار (دموکراتیک) را با آرمان برابری و برادری علیه حکومت مستبدانه سلطنتی سر داد . لیکن دولت انقلابی فرانسه، بمحض روی کار آمدن، با توسل به سبعیت موجبات مرگ هزاران نفر را فراهم آورد . در تاریخ از این دوران، تحت عنوان دوران "حکومت وحشت" یاد می شود.
وقوع انقلاب در آمریکای لاتین
در اوایل دهه پایانی قرن هجدهم، به تدریج آرمان های انقلابی آمریکاییان و فرانسویان سرتاسر آمریکای لاتین را فرا گرفت . برده های آفریقایی مستعمره فرانسوی سن دومنیگ (هاییتی امروز) با رهبری توسان لوورتور – که یکی از رهبران آزادیخواه آن خطه به شمار می رفت – دست به قیام مسلحانه زدند و در سال 1804 به استقلال دست یافتند . به دنبال آن، از سال 1810، شورش های گسترده ای علیه دولت اسپانیا در آمریکای لاتین به وقوع پیوست . وبدین صورت کشورهای آرژانتین ، شیلی ، مکزیک ، پرو اروگوئه، پاراگوئه، کلمبیا ، ونزوئلا و بولیوی تا سال1824 به استقلال دست یافتند .
جنگ های ناپلئونی
در سال 1793 دولت انقلابی فرانسه برضد بریتانیا اعلام جنگ کرد . فرانسه و بریتانیا از سال 1793 تا سال 1815 ،بی هیچ وقفه ای مشغول جنگ هایی موسوم به جنگ های ناپلئونی بودند . ناپلئون بناپارت – جوانی هوشمند از اهالی جزیره کرس و یکی از مدبرترین فرماندهان نظامی تاریخ - نخست در زمره حامیان انقلاب فرانسه وارد صحنه مبارزات شد ولی پس از چندی گوی قدرت را از چنگ رقیبانش ربود و در سال 1804 خود را امپراتور فرانسه نامید . در سال 1805 هوراتیو نلسون دریادار ارتش بریتانیا، پس از آنکه در نبرد ترافالگار ناوگان جنگی ناپلئون را درهم شکست، مبدل به قهرمان ملی گشت . جنگ این دو کشور در دریا و خشکی تا سال 1815 ادامه یافت و منجر به شکست ناپلئون در نبرد تاریخی واترلو شد .
رومانتیسم
رومانتیسم واکنشی در قبال ارزش های دوران روشنگری بود . در دوران روشنگری هنرمندان زبان به ستایش عقل و محدودیت های آن گشودند ، اما به رغم آن ها ، رومانتیک ها مجذوب احساسات و حالت های روحی شدید حتی وحشت و جنون شدند . کارهای هنرمندان رومانتیک مشحون از شدائد غریب ،هوس ، وسواس ، کابوس ،رویا ، کودکان بی گناه ، آدم های تنها و آواره و جستجوهای بی حاصل بود ، اما اثری از اعتدال و انسجام اجتماعی در آن ها یافت نمی شد . شاخص هنرمندان عصر روشنگری ، اندیشمند شک گرا بود ولی رومانتیک ها کسی را جز شاعر ملهم، شایسته این مقام رفیع نمی دیدند .
برخلاف متفکران دوران روشنگری ، رومانتیک ها نه تنها احساسات را گمراه کننده نمی انگاشتند بلکه ابراز آن را لایق وثوق و همچون حقیقتی خدشه ناپذیر می پذیرفتند. (بر مبنای ارزشی که رمانتیست ها به اصالت احساسات می دادند) کسی که قادر به شناخت عمق احساسات انسانی خویش است، نسبت به طبیعت (که سرشتی همچون سرشت انسان دارد) و همینطور نسبت به احساسات دیگر همنوعان خود همدلی و تفاهمی ذاتی بروز می دهد.
شاعران رومانتیک نسبت به این برداشت هنرمندان دوران روشنگری از طبیعت، که طبیعت را تابع قوانینی منظم و تغییر ناپذیر، و کاملاً قابل کنترل می دانستند، بدگمانی خاصی داشتند. در دنیای رومانتیک ها، طبیعت همیشه پویا و سرشار از زندگی و روح تازگی است. بسیاری از هنرمندان مکتب رومانتیسم ، روشنگری راستین را در گرو آمیزش با طبیعت می دیدند نه در انزوای کتابخانه ای. در نظر آنان طبیعت شامل مناظری چشمگیر علی الخصوص دشت های بکر و دست نخورده بود و می توانست آیینه تمام عیار باطن انسان باشد. برای نمونه سادگی عوام - که تبلورش را در آوازها و داستان های این مردمان می بینیم- همان طور که بر کودکان تاثیر گذار بود ، نیز منبع الهامی برای شاعران به شمار می رفت. تصور این که بشر بدوی در هیئت طبیعت چگونه می زیسته است ، دستمایه آرمان هنرمندان مکتب رومانتیسم موسوم به وحشی نجیب شد . این آرمان، بشری را به تصویر می کشید که نیکی را از ابتدا درذات خود داشت. مخلص کلام آنکه نویسندگان رومانتیک اساس وثوق خود را در پیکره سرشت انسانی و قدرت تخیل پایه گذاری کردند .
:::جهت بررسی سیر خطی وقایع آن دوره در انگلستان و جهان فایل The Triumph of Romanticism را دریافت و مطالعه نمایید.
برگرفته از:
Glencoe Literature the Reader's Choice; McGraw-Hill Companies; 2007
برگردان به فارسی: مهران صفوی
*** تصویر: بافت دوگانه یک شهر با ظهور انقلاب صنعتی.
ا
نظر