Tweet
خلاقيت فرايندي است ذهني كه نتيجه آن ايجاد افكاري است جديد و ارزنده. خلاقيت يك فرايند است يعني دنباله و نتيجه عناصري است كه به افكار جديد منجر مي شود.
استعداد و ابتكار و خلق كردن است كه به صورت بالقوه در هر فردي و در هر سني وجود دارد و با محيط اجتماعي و فرهنگي در رابطه تنگاتنگي مي باشد.
خلاقيت در انسان استعدادي است عمومي مثل هوش و حافظه و برخلاف نظر عاميانه ، بشريت بين مبتكران و غير مبتكران تقسيم نمي شود. هر كسي كم و بيش خلاق است و برحسب محيط و شرايط ديگر ، كم يا زياد بروز مي كند. محيطهاي مساعدي براي خلاقيت وجود دارد كه شكوفا مي شود يا گسترش مي يابد و رشد مي كند ، محيطهاي ديگري هم هست كه بزرگترين استعداد خلاقيت بالقوه نمي تواند در آنجا بروز كند. فرد خلاق در برابر مسئله مطرح شده بي تفاوت نمي ماند و مي تواند مسئله را به صورت ديگري مطرح كند و با تقسيم آن به مسائل فرعي و كوچكتر ، به تجزيه و تحليل آن مي پردازد. در ساده ترين شكل خود ، به معني به وجود آوردن چيزي است كه قبلاً وجود نداشته است.اگر افراد بتوانند با تسلط بر خيالات مخرب خويش ، به افكار و تخيلاتي سازنده توفيق يابند، بسياري از مشكلات آنها حل خواهد شد و به دنبال آن انرژيهاي اسيرشان آزاد خواهد شد و به اين ترتيب اين انرژيهاي آزاد شده با استواري عمل خواهد كرد و موفقيت را يكي پس از ديگري برايشان به ارمغان خواهد آورد.
كاربردهاي تفكر خلاق:
خلاقيت وسيله اي است براي از ميان برداشتن موانعي كه خود، بر سر راه جريان طبيعي و هماهنگ كائنات آفريده ايم. خلاقيت تنها زماني به راستي مؤثراست كه در مسير والاترين هدفها و نيات ما، و براي عاليترين خير و صلاح همه موجودات به كار رود. اگر كسي بخواهد از اين فن قدرتمند براي نيتي زيان بخش و مخرب و خود خواهانه سود جويد تنها بي خبري اش از قانون طبيعت را نشان مي دهد.
آنچه آدمي بكارد همان را درو خواهد كرد آنچه در حق ديگري بكنيد ، خواه محبت و كمك و خواه كاري مخرب و منفي، همواره به خودتان باز خواهد گشت. اين بدان معناست كه هر چه از تفكر خلاق براي محبت و خدمت به ديگران و همچنين براي آمال والاي خود، بيشتر سود جوييد، طبيعتاً محبت و شادماني و كاميابي بيشتري به سوي شما راه خواهد گشود.
سعي كنيد در وضعيتها و موقعيتهاي متفاوت ، آن را بيازمائيد و براي حل مسئله تا مي توانيد آن را بكار ببريد. هر گاه براي هر چيز، خود را نگران يا گيج و آشفته يافتيد، يا درباره هر مسئله اي احساس نوميدي و دلسردي كرديد، از خود بپرسيد آيا راهي هست كه بتواند ياريتان كند؟ اگر بي درنگ احساس موفقيت كامل نكرديد، دلسرد نشويد، صبور باشيد. عمري طول كشيده تا دنيايتان را به شكلي كه اكنون هست آفريده ايد. شايد لزوماً بي درنگ عوض نشود. اما با مداومت و فهم درست اين فرايند موفق خواهيد شد چيزهايي را بيافرينيد كه در زندگيتان چون معجزه هايي بسيار به نظر خواهد رسيد.خلاقيت انگيزش بزرگي است ك زندگي را شادتر و جالبتر مي كند و براي كاركردن با ديگران به صورت يك گروه چارچوبي را فراهم مي كند. زيرا از اين مهارت مي توان در منزل، به هنگام تفريح و برقراري رابطه با ديگران استفاده نمود. پيگيري آرزوها و احتمالات و حس ماجراجويي باعث ايجاد احساسات نيروبخش و لذت و تفريح مي شود.
راههاي جهت پرورش خلاقيت:
1-سعي كنيد خلاقيت خود را بهبود بخشيد: فعاليت خلاق، همانند اغلب رفتارهاي انسان نتيجه چند استعداد اكتسابي مي باشد به عنوان مثال براي هر مسئله اي كه پيش روي شما قرار مي گيرد راه حلهاي مختلفي را اراده دهيد حتي اگر راه حل به نظرتان خيلي مهم جلوه نكند حتي مي توانيد نظر ديگران را نيز در اين مورد جويا شويد.
2-آموزش گروهي مؤثرتر است: وسعت معلومات، تصورات و تجارب چند فرد بيشتر از وسعت معلومات يك فرد است. فكري كه يكي از اعضاي گروه ارائه مي دهد نقطه آغازي است كه خلاقيت ديگران را برمي انگيزاند.
3-واقعيت و تجارب جديد را بپذيريد: ذهن خلاق روي عناصر اطلاعاتي كه هر كس برخوردار است تاثير مي گذارد ، مي توان با افزايش اطلاعات مورد نياز بر مقدار خلاقيت افزود.
4-خود را بشناسيد و قبول كنيد: طرد و عدم پذيرش ناخودآگاه بعضي از جنبه هاي شخصيت كه سركوبي ناميده مي شود، سبب بسته شدن ذهن و فكر آدمي شده و در نتيجه در بروز خلاقيت خدشه وارد مي كند.
5-پشتكار داشتن را ياد بگيريد: براي پيدا كردن چيزي در وهله اول، و سپس تحليل و القاي افكار و نظرات خود به ديگران بايد از پشتكار كافي برخوردار بود بعد از هر اكتشافي ، بايد اغلب به آن «چسبيد» . همه از مبارزاتي كه پاستور ، فرويد و اديسون و ... براي دفاع از خود انجام دادند باخبر هستند، با رعايت همه جوانب، ممكن است با مشكلات مشابهي مواجه شويد. ممكن است اعتماد به نفس خود را از دست داده باشيد، اگر محيط و اطرافيانش شما را بازيچه و ساده لوح تلقي كنند، به محض شروع جلو برويد، به راه حل هاي تازه تري دست خواهيد يافت.
6-انعطاف پذيري دروني خود را گسترش دهيد: خلاق ترين افراد، در صورت لزوم ، قادر بودند به طرز فكر كودكانه برگردند.
7-انتقال از يك احساس به يك تصور: در اينجا موضوع عبارت است از بيان ويژگي و منش خاص يك شخص يا يك وضعيت، به عنوان مثال: اگر پل يكي از رنگها بود چه رنگي مي شد؟ طرح جديد به چه صورتي مي بود؟ آنرا بكشيد و يا توصيف كنيد.
8-پيش برويد و ابداع كنيد: فرد خلاق كسي است كه بين پديده هاي ظاهراً بي ربط روابطي ايجاد كند. برخورداري از استعداد بيان فكر و اظهارنظر نوعي تكنيك تفكر خلاق به شمار مي رود. يك ضرب المثل چيني مي گويد: به گرسنه ماهي نده، به او ماهيگيري بياموز.
در زير به داستاني اشاره مي كنيم كه خلاقيت محور اصلي آن مي باشد:
انگار تقدير اين بود كه «كونوسوكي ماتسوشيتا» دركودكي شاهد چند مصيبت بزرگ باشد، بعد از جنگ چين و ژاپن، و پس از رونق زودگذر اقتصادي، ركود بازار و سقوط سرمايه گذاريها باعث شد اوضاع آسوده خانواده بر هم بخورد. به طوري كه پدر همه دارايي خود از جمله خانه و مزرعه اجدادي را از دست داد.
به دنبال آن با مرگ دو برادرش، كونوسوكي چهارساله تنها اميد خانواده شد. سرانجام او درنه سالگي براي گذران زندگي تحصيل خود را رها كرده و در اوزاكا ابتدا در يك كارگاه ساخت منقل ذغالي و سپس در يك فروشگاه دوچرخه سازي مشغول به كار شد. پس از پيروزي ژاپن در جنگ با روسيه بار ديگر كسب و كار رونق گرفت و در همين اثناء، برق وارد زندگي مردم شد.
كونوسوكي 15 ساله كه شيفته جهان برق شده بود با تغيير كار خود، به عنوان كارآموز سيم كشي وارد اين دنياي پراميد شد. سخت كوشي او به حدي بود كه در زمان كوتاهي به سمت سرپرست يكي از قسمتها منصوب شد. كونوسوكي روي طرح تازه سرپيچ لامپ كار كرد و پس از اينكه پيشنهادش براي توليد انبوه رد شد از آن شركت استعفا داد تا ايده خود را عملي كند. وي با پس اندازي اندك و پولي كه از يك دوست قرض گرفته بود و در نهايت با گرو گذاشتن لباسهاي اضافي خود، كارخانه ابزار برقي ماتسوشيتا را كه همسر و برادر همسرش تنها كارگران آن بودند بنيان گذاشت. ايده هاي خلاق و قدرت تشخيص وي باعث شد كه با توليد صفحه هاي عايق پنكه برقي، دوشاخه ساده تبديل برق خانگي و چراغ قوه، شركت نوپاي او مسير موفقيت را طي كند، هفت سال پس از شروع كار، شركت ناسيونال را به ثبت رساند. در همان سال با اتكاء به قدرت پيش بيني فوق االعاده اش كه باعث مي شد از سودمندي كالاي خود مطمئن باشد،. ده هزار نمونه از چراغ قوه چهار گوشي را كه تازه طراحي كرده بود به طور مجاني به فروشگاهها فرستاد. اين ابتكار علاوه بر بازاريابي، موجب شهرت ناسيونال شد. ماتسوشيتا كه راز گسترده كردن تقاضا، توليد انبوه و كاهش بهاء را به خوبي مي دانست ، اعتقاد داشت كه ماموريت اصلي يك كارآفرين ايجاد ثروت براي نجات جامعه از تهي دستي و ترويج روح نشاط و سازندگي است. امروزه محصولات ناسيونال، پاناسونيك و تكنيز عالمگير شده است.
منابع:
1-ادوارد دوبونو ، مترجم ، قاسم بصيري ، خلاقيت جدي
2-احمديه ، ملك سيما ، روان شناسي پرورش استعدادها
3-سرمدي، محمدحسين، خلاقيت چيست؟
4-حسيني، افضل السادات، ماهيت خلاقيت و شيوه هاي پرورش آن
استعداد و ابتكار و خلق كردن است كه به صورت بالقوه در هر فردي و در هر سني وجود دارد و با محيط اجتماعي و فرهنگي در رابطه تنگاتنگي مي باشد.
خلاقيت در انسان استعدادي است عمومي مثل هوش و حافظه و برخلاف نظر عاميانه ، بشريت بين مبتكران و غير مبتكران تقسيم نمي شود. هر كسي كم و بيش خلاق است و برحسب محيط و شرايط ديگر ، كم يا زياد بروز مي كند. محيطهاي مساعدي براي خلاقيت وجود دارد كه شكوفا مي شود يا گسترش مي يابد و رشد مي كند ، محيطهاي ديگري هم هست كه بزرگترين استعداد خلاقيت بالقوه نمي تواند در آنجا بروز كند. فرد خلاق در برابر مسئله مطرح شده بي تفاوت نمي ماند و مي تواند مسئله را به صورت ديگري مطرح كند و با تقسيم آن به مسائل فرعي و كوچكتر ، به تجزيه و تحليل آن مي پردازد. در ساده ترين شكل خود ، به معني به وجود آوردن چيزي است كه قبلاً وجود نداشته است.اگر افراد بتوانند با تسلط بر خيالات مخرب خويش ، به افكار و تخيلاتي سازنده توفيق يابند، بسياري از مشكلات آنها حل خواهد شد و به دنبال آن انرژيهاي اسيرشان آزاد خواهد شد و به اين ترتيب اين انرژيهاي آزاد شده با استواري عمل خواهد كرد و موفقيت را يكي پس از ديگري برايشان به ارمغان خواهد آورد.
كاربردهاي تفكر خلاق:
خلاقيت وسيله اي است براي از ميان برداشتن موانعي كه خود، بر سر راه جريان طبيعي و هماهنگ كائنات آفريده ايم. خلاقيت تنها زماني به راستي مؤثراست كه در مسير والاترين هدفها و نيات ما، و براي عاليترين خير و صلاح همه موجودات به كار رود. اگر كسي بخواهد از اين فن قدرتمند براي نيتي زيان بخش و مخرب و خود خواهانه سود جويد تنها بي خبري اش از قانون طبيعت را نشان مي دهد.
آنچه آدمي بكارد همان را درو خواهد كرد آنچه در حق ديگري بكنيد ، خواه محبت و كمك و خواه كاري مخرب و منفي، همواره به خودتان باز خواهد گشت. اين بدان معناست كه هر چه از تفكر خلاق براي محبت و خدمت به ديگران و همچنين براي آمال والاي خود، بيشتر سود جوييد، طبيعتاً محبت و شادماني و كاميابي بيشتري به سوي شما راه خواهد گشود.
سعي كنيد در وضعيتها و موقعيتهاي متفاوت ، آن را بيازمائيد و براي حل مسئله تا مي توانيد آن را بكار ببريد. هر گاه براي هر چيز، خود را نگران يا گيج و آشفته يافتيد، يا درباره هر مسئله اي احساس نوميدي و دلسردي كرديد، از خود بپرسيد آيا راهي هست كه بتواند ياريتان كند؟ اگر بي درنگ احساس موفقيت كامل نكرديد، دلسرد نشويد، صبور باشيد. عمري طول كشيده تا دنيايتان را به شكلي كه اكنون هست آفريده ايد. شايد لزوماً بي درنگ عوض نشود. اما با مداومت و فهم درست اين فرايند موفق خواهيد شد چيزهايي را بيافرينيد كه در زندگيتان چون معجزه هايي بسيار به نظر خواهد رسيد.خلاقيت انگيزش بزرگي است ك زندگي را شادتر و جالبتر مي كند و براي كاركردن با ديگران به صورت يك گروه چارچوبي را فراهم مي كند. زيرا از اين مهارت مي توان در منزل، به هنگام تفريح و برقراري رابطه با ديگران استفاده نمود. پيگيري آرزوها و احتمالات و حس ماجراجويي باعث ايجاد احساسات نيروبخش و لذت و تفريح مي شود.
راههاي جهت پرورش خلاقيت:
1-سعي كنيد خلاقيت خود را بهبود بخشيد: فعاليت خلاق، همانند اغلب رفتارهاي انسان نتيجه چند استعداد اكتسابي مي باشد به عنوان مثال براي هر مسئله اي كه پيش روي شما قرار مي گيرد راه حلهاي مختلفي را اراده دهيد حتي اگر راه حل به نظرتان خيلي مهم جلوه نكند حتي مي توانيد نظر ديگران را نيز در اين مورد جويا شويد.
2-آموزش گروهي مؤثرتر است: وسعت معلومات، تصورات و تجارب چند فرد بيشتر از وسعت معلومات يك فرد است. فكري كه يكي از اعضاي گروه ارائه مي دهد نقطه آغازي است كه خلاقيت ديگران را برمي انگيزاند.
3-واقعيت و تجارب جديد را بپذيريد: ذهن خلاق روي عناصر اطلاعاتي كه هر كس برخوردار است تاثير مي گذارد ، مي توان با افزايش اطلاعات مورد نياز بر مقدار خلاقيت افزود.
4-خود را بشناسيد و قبول كنيد: طرد و عدم پذيرش ناخودآگاه بعضي از جنبه هاي شخصيت كه سركوبي ناميده مي شود، سبب بسته شدن ذهن و فكر آدمي شده و در نتيجه در بروز خلاقيت خدشه وارد مي كند.
5-پشتكار داشتن را ياد بگيريد: براي پيدا كردن چيزي در وهله اول، و سپس تحليل و القاي افكار و نظرات خود به ديگران بايد از پشتكار كافي برخوردار بود بعد از هر اكتشافي ، بايد اغلب به آن «چسبيد» . همه از مبارزاتي كه پاستور ، فرويد و اديسون و ... براي دفاع از خود انجام دادند باخبر هستند، با رعايت همه جوانب، ممكن است با مشكلات مشابهي مواجه شويد. ممكن است اعتماد به نفس خود را از دست داده باشيد، اگر محيط و اطرافيانش شما را بازيچه و ساده لوح تلقي كنند، به محض شروع جلو برويد، به راه حل هاي تازه تري دست خواهيد يافت.
6-انعطاف پذيري دروني خود را گسترش دهيد: خلاق ترين افراد، در صورت لزوم ، قادر بودند به طرز فكر كودكانه برگردند.
7-انتقال از يك احساس به يك تصور: در اينجا موضوع عبارت است از بيان ويژگي و منش خاص يك شخص يا يك وضعيت، به عنوان مثال: اگر پل يكي از رنگها بود چه رنگي مي شد؟ طرح جديد به چه صورتي مي بود؟ آنرا بكشيد و يا توصيف كنيد.
8-پيش برويد و ابداع كنيد: فرد خلاق كسي است كه بين پديده هاي ظاهراً بي ربط روابطي ايجاد كند. برخورداري از استعداد بيان فكر و اظهارنظر نوعي تكنيك تفكر خلاق به شمار مي رود. يك ضرب المثل چيني مي گويد: به گرسنه ماهي نده، به او ماهيگيري بياموز.
در زير به داستاني اشاره مي كنيم كه خلاقيت محور اصلي آن مي باشد:
انگار تقدير اين بود كه «كونوسوكي ماتسوشيتا» دركودكي شاهد چند مصيبت بزرگ باشد، بعد از جنگ چين و ژاپن، و پس از رونق زودگذر اقتصادي، ركود بازار و سقوط سرمايه گذاريها باعث شد اوضاع آسوده خانواده بر هم بخورد. به طوري كه پدر همه دارايي خود از جمله خانه و مزرعه اجدادي را از دست داد.
به دنبال آن با مرگ دو برادرش، كونوسوكي چهارساله تنها اميد خانواده شد. سرانجام او درنه سالگي براي گذران زندگي تحصيل خود را رها كرده و در اوزاكا ابتدا در يك كارگاه ساخت منقل ذغالي و سپس در يك فروشگاه دوچرخه سازي مشغول به كار شد. پس از پيروزي ژاپن در جنگ با روسيه بار ديگر كسب و كار رونق گرفت و در همين اثناء، برق وارد زندگي مردم شد.
كونوسوكي 15 ساله كه شيفته جهان برق شده بود با تغيير كار خود، به عنوان كارآموز سيم كشي وارد اين دنياي پراميد شد. سخت كوشي او به حدي بود كه در زمان كوتاهي به سمت سرپرست يكي از قسمتها منصوب شد. كونوسوكي روي طرح تازه سرپيچ لامپ كار كرد و پس از اينكه پيشنهادش براي توليد انبوه رد شد از آن شركت استعفا داد تا ايده خود را عملي كند. وي با پس اندازي اندك و پولي كه از يك دوست قرض گرفته بود و در نهايت با گرو گذاشتن لباسهاي اضافي خود، كارخانه ابزار برقي ماتسوشيتا را كه همسر و برادر همسرش تنها كارگران آن بودند بنيان گذاشت. ايده هاي خلاق و قدرت تشخيص وي باعث شد كه با توليد صفحه هاي عايق پنكه برقي، دوشاخه ساده تبديل برق خانگي و چراغ قوه، شركت نوپاي او مسير موفقيت را طي كند، هفت سال پس از شروع كار، شركت ناسيونال را به ثبت رساند. در همان سال با اتكاء به قدرت پيش بيني فوق االعاده اش كه باعث مي شد از سودمندي كالاي خود مطمئن باشد،. ده هزار نمونه از چراغ قوه چهار گوشي را كه تازه طراحي كرده بود به طور مجاني به فروشگاهها فرستاد. اين ابتكار علاوه بر بازاريابي، موجب شهرت ناسيونال شد. ماتسوشيتا كه راز گسترده كردن تقاضا، توليد انبوه و كاهش بهاء را به خوبي مي دانست ، اعتقاد داشت كه ماموريت اصلي يك كارآفرين ايجاد ثروت براي نجات جامعه از تهي دستي و ترويج روح نشاط و سازندگي است. امروزه محصولات ناسيونال، پاناسونيك و تكنيز عالمگير شده است.
منابع:
1-ادوارد دوبونو ، مترجم ، قاسم بصيري ، خلاقيت جدي
2-احمديه ، ملك سيما ، روان شناسي پرورش استعدادها
3-سرمدي، محمدحسين، خلاقيت چيست؟
4-حسيني، افضل السادات، ماهيت خلاقيت و شيوه هاي پرورش آن
نظر