نظریه‌های ترجمه در عصر حاضر

[A.m.ir]

نویسنده: ادوین گنتزلی

ترجمه: علی صلح جو

نشر: هرمس

ترجمه عبارت است از بازنویسی متن اصلی. در کشور ما به خصوص توجه به فنون و ظرایف ترجمه، معادل گزیدن های مناسب و تکنیک های خاص در برگردان متون کلا سیک، پست مدرن یا سورئالیستی امری است که به شدت نیازمند توجه است. چرا که بارها پیش آمده واژگان یکسانی از جانب مترجمان مختلف به واژگان ناهمگونی ترجمه شده اند; به عنوان مثال واژهtranscendental را عده ای استعلایی، عده ای دیگر والا و گروهی ترافرازنده ترجمه می کنند. این کتاب کوشیده است ابتدا تصویر و تعریفی از ترجمه ارائه دهد و در مرحله بعد راجع به مطالعات ترجمه، ساخت شکنی، علم ترجمه و کارگاه ترجمه صحبت کند.

ترجمه بازنویسی متن اصلی است

همه بازنویسی ها صرف نظر از منظور کسی که متن را بازنویسی می کند، حاوی نوعی ایدئولوژی و بوطیقا هستند واز این رهگذر مسیر ادبیات جامعه را به نحوی خاص دستکاری می کنند. بازنویسی، دستکاریی است که درخدمت قدرت انجام می شود و جنبه مثبتش ممکن است مفاهیم نو، انواع ادبی و فنون ادبی جدیدی ایجاد کند و تاریخ ترجمه درعین حال تا تاریخ نوآوری های ادبی و چگونگی شکل گرفتن یک فرهنگ زیرنفوذ فرهنگ دیگر است. اما در عین حال بازنویسی ممکن است باعث شود متن به شکلی غیر از آنچه مدنظر نویسنده بوده است، به خواننده عرضه شود یا آنقدر بازنویسی تداوم یابد که جلوی نوآوری گرفته شود؛ در واقع هر بازنویسی حاوی مقادیر معتنابهی دستکاری است و اگر آنچنان که هایدگر معتقد است، باور به عدم امکان پذیری ترجمه باشیم، باید باور کنیم که آن زمینه، تاثیر یا انگاره ای کهriver در ذهن ایجاد می کند، هرگز از جانب رودخانه یا نهر در پس زمینه ذهن یک فارسی زبان ایجاد نمی شود و بالعکس.

از سوی دیگر هر قدر هم که ترجمه های ما خوب باشند، با برخی از انتظارات ادبی مخاطب هرگز همساز نخواهند شد، مسئله ای که ممکن است ربط چندانی به فرهنگ صادرکننده و دریافت کننده نداشته باشد. درواقع نویسندگان خلاق از طریق زنده نگه داشتن و مد کردن برخی ارز ش های ادبی و جلوگیری از برآمدن برخی دیگر امرارمعاش می کنند، از آنجا که هر نظم ادبی سعی دارد عینی یا باز باشد، ذائقه ها دخیل اند و برخی اقتصادها غلبه پیدا می کنند. دراین میان نه تنها نظریه های ادبی حول شکل گیری دیدگاه های مختلف راجع به ترجمه دخیلند، بلکه باید به واقعیت های سیاسی پیرامون ترجمه ادبی نیز توجه کنیم و آنها را در بحث های مربوطه مطرح سازیم.

نظریه ترجمه حوزه ای هم جدید و هم قدیمی است. اگر بخواهیم تاریخی نگاه کنیم، باید بگوئیم قدمت آن به برج بابل و ترجمه متن تورات برمی گردد. کسی که با یک زبان کار می کند، ممکن است مدعی باشد که نیازی به نظریه ترجمه ندارد اما از آنجا که هر زبان با نظام های دلا لت گر درارتباط است پیوندهای ذاتی با ترجمه دارد.

یاکوبسن حوزه نظریه ترجمه را به سه بخش تقسیم می کند:

۱) ترجمه درون زبانی که به معنای جایگزینی نشانه های یک زبان به جای نشانه های دیگری از همان زبان است؛

۲) ترجمه بین زبانی که عبارت است از تعبیر نشانه های یک زبان با نشانه های زبانی دیگر

۳) ترجمه بین نشانه ای که در آن نشانه های یک زبان به نشانه های نظام غیرزبانی منتقل می شود. هر یک از این بخش ها یکدیگر را تقویت می کنند و چنانچه این تعریف را بپذیریم، خیلی راحت می توان دید که چگونه نظریه ترجمه به سرعت شخص را در شبکه بین نشانه ای زبان و فرهنگ فرو می برد. شبکه ای سراسری که در تمام رشته ها و گفتمان ها دخیل است. نویسنده سعی کرده است با رویکردها برخوردهای آسیب شناختی دانسته باشد؛ گفتمان هر متن را در نظر بگیرد و بگوید که با در نظر داشتن اصل بنیادین و فلسفی هر صاحب نظریه چه چیز می توان و چه چیز نمی توان گفت. با در نظر گرفتن این روش شناسی، منابع اصیل، ارزشمندتر از نوشته های دست دوم شده اند و اغلب آنها از جایی خارج از رشته ای ترجمه مدار یا حتی تطبیقی می آیند؛ به عبارت دیگر از درون رشته ای خاص بیرون می آیند و چنین ترجمه هایی می توانند عاملی مهم در ایجاد خلاقیت ها محسوب گردند.

در واقع نظریات ترجمه به تدریج می روند تا از انتزاعیات فاصله گیرند و خود را به متن ها با تمام شکاف ها، خلا ها و فقدان های موجود در آنها نزدیک سازند. به تعبیر دیگر باید گفت ترجمه به تدریج می رود که شکل دیگری به خود بگیرد و رویکردی از جانب انتزاعیات به سمت امور انضمامی متن داشته باشد؛ ضمن آنکه نظریات اخیر مانند دیدگاه های سابق سعی می کند از هرگونه ذاتگرایی نسبت به متن خودداری کرده و وجهه ای تحلیلی به خود گیرد و آنقدر پیچیده شود که همین پیچیدگی زمینه ای را برای طرد نظریات قبلی و پذیرفته شدن در محیط های آکادمیک فراهم آورد. به تعبیر دیگر نظریات جدید از دوگانه های خوب/ بد، مناسب / نامناسب و ... فاصله گرفته اند و از این رو علاوه بر آنکه در زمینه نظریه ترجمه هدایتگر مناسبی به نظر می رسند، راجع به مطالعات اجتماعی و فرهنگی نیز زمینه های معتبری به دست می دهند.

امین فیروزگر - روزنامه حیات نو

***

در این اثر, دیدگاهها و نظریههای اصلی درباره 'ترجمه 'ـ در عصر حاضر ـ معرفی و بررسی شده و طی آن از ماهیت زبان و ارتباط بینالمللی نیز سخن رفته است . نگارنده درباره کتاب اذعان نموده که 'تمام نظریههای ترجمه مطرح در این کتاب، منعکس کننده ارزشها و فرضیات زیباییشناختی خاصی درباره ادبیاتاند که مبتنی بر درک منتقدان غربی است .'موضوعات اصلی کتاب با این مباحث شکل گرفته است : 'کارگاه ترجمه آمریکایی'، 'علم ترجمه'، 'مطالعات ترجمه اولیه'، 'نظریه نظام چند گانه و مطالعات ترجمه'، 'ساخت شکنی 'و 'آینده مطالعات ترجمه.'در بخش پایانی کتاب، واژهنامه فارسی ـ انگلیسی، واژهنامه انگلیسی ـ فارسی، فهرست راهنما و کتابنامه درج گردیده است .


دریافت کتاب Contemporary Translation Theory از کتابخانه مترجم آنلاین