Tweet
دانشجوهای دانشكده زبانهای خارجه به جز كیف و كلاسور و برگه، همیشه باری اضافهتر را به دوش میكشند. دیكشنریهای كوچك و بزرگی كه به اجبار استادان باید به همراه داشته باشند به خصوص برای واحدهای ترجمه.
اگر ترجمه ساده و پیشرفته و نوار وفیلم را كنار بگذاریم كه نیاز به دیكشنریهای عمومی دارند، واحدهای ترجمههای تخصصی مثل ترجمه سیاسی، ترجمه مطبوعاتی، ترجمه ادبی، ترجمه مكاتبات و اسناد و ... هركدام دیكشنری خاص خودش را میطلبد.
«مبادا بدون دیکشنری و با تکیه به معلوماتتان قلم بدست بگیرید و ترجمه کنید. » این را در همان بدو ورود به رشته مترجمی شنیده بودیم، استادان به ما یاد دادهاند که دیکشنری ابزار کار مترجم است. اوایل کمی سخت بود كه هر کلمهای را یكبار در دیکشنری یکزبانه جستجو کنی برای معانی مختلفش و بعد در دیکشنری دو زبانه برای بهترین معادل. ولی پس از سالها این دیگر عادت میشود.
بسیاری فكر میكنند این روش تازه كارهاست و ورق زدنهای مداوم دیكشنری نشانه كمتجربگی و كمسوادی است. این سوال را از دکتر سید مصطفی عاصی، دكترای زبانشناسی با گرایش كامپیوتر و فرهنگنگاری از دانشگاه اكستر انگلستان میپرسم. او در تدوین چندین فرهنگ همکاری داشته است و از این میان میتوان به فرهنگ پیشرو آریانپور اشاره کرد.
عاصی معتقد است که مترجمان در هر سطحی از دانش باید از فرهنگ استفاده کنند، حتی مترجمان کارآزموده و با سواد.
***
به نیت خرید دیكشنری وقتی وارد كتابفروشیهای خیابان انقلاب می شوی ، تنوع آنها فرد را سردرگم میکند. اگر تازهكار باشی و بدون اطلاع، قطعا نمیتوانی انتخاب كنی. فرهنگهای jتک زبانه آكسفورد، وبستر، لانگمن، هریتج و .... آنهم در انواع مختلف. باید بدانی كه هر كدام چه كاربردی دارند، چگونه میتوان از آنها استفاده كرد. شاید سوال مهمتر اینكه از همین دیشكنریهای كتابی استفاده كنی یا نرمافزارها. آیا هر دو منطبق هستند یا تفاوتهایی دارند؟پیش از خرید دیكشنری به این سوالات باید جواب بدهی.
اگر فرهنگ یک زبانه آمریكایی میخواهید به سراغ وبستر میروید و اگر انگلیسی، آكسفورد. اگر فقط به دنبال معنی كلمات هستید آكسفورد یا لانگمن را انتخاب میکنید و اگر ریشهشناسی كلمات را هم نیاز دارید، نگاهی به وبستر بیندازید. دستهبندی موضوعی كلمات را در لكسیكان پیدا میکنید و از فوتو دیكشنریها غافل نشوید بهتر است چراكه در بسیاری موارد عكس خیلی سریعتر معنا را انتقال میدهد تا یك پاراگراف توضیحات.
هركس كه به سراغ ترجمه متن انگیسی میرود در كنار دیشكنری یك زبانه كه تقریبا جز لاینفك مترجمان هست، برای انتخاب معادلهای مناسب به سراغ یكی از فرهنگهای دوزبانه هم میرود. انتخاب فرهنگ دو زبانه خود مساله دیگری است. از آریانپور و فرهنگ معاصر و هزاره تا فرهنگهای ریز و درشت، آنهم با تفاوتهای كوچك و بزرگ.
تنوع در فرهنگ های لغت
این همه تنوع در فرهنگهای لغت برای چیست؟ آیا این فرهنگها متفاوت هستند ؟ کاربرد خاصی دارند؟
دکتر عاصی در این مورد معتقد است:« فرهنگهای تخصصی در زمینههای متفاوت و متون تخصصی سودمندند. اما میان فرهنگهای عمومی هم تفاوتهایی از نظر حجم و گستره واژگان و نوع ارائه مطلب مثلاً توصیفی یا تشریحی بودن یا ارائه واژه معادل و مترادف وجود دارد و باز هم میان آنها از نظر صحت و دقت و صلاحیت و دانش مؤلف تفاوت است»
یک نظرسنجی ساده از میان 50 مترجم و دانشجوی مترجمی نشان میدهد اکثرا به نرمافزارهای بابیلیون و نارسیس روی آوردهاند.چرا که ترجمه را هم سریع میکند و هم راحت و فرهنگهای آن لاین دررتبه بعدی قرار گرفتند. البته اتفاق نظر بر اینست که این فرهنگ های آن لاین نسبت به نسخه های چاپی همان ها از دقت و صحت کمتری برخوردار است که این ممکن است که به دلیل تعداد مدخل های موجود آن سایت باشد. بعد ازآنها مترجمین به فرهنگهای کتابی اشاره کردهاند. در هرحال فرهنگهای آریانپور، هزاره، معاصرپویا، نشر نو و نرمافزار فانوس از دیگر فرهنگهایی است که بیشترین طرفدار را دارد و از میان فرهنگهای یک زبانه، به جز بابلیون، به آکسفورد، وبستر و لانگمن اشاره شده است.
سلیقه در فرهنگها
اینکه نظر مترجمان راجع به فرهنگهای مختلف متفاوت است و چرا برخی بک فرهنگ لغت را به دیگری ترجیح می دهند قاعدتا نباید امری سلیقه ای باشد شاید به دلیل تجربه استفاده از آن فرهنگهاست.
عاصی در این خصوص میگوید: «یکی از مباحثی که در زمینه فرهنگنگاری مطرح است، آموزش کاربرد فرهنگها است و مبحث دیگر، نقد علمی فرهنگها که هر دو کمک میکنند کاربران بتوانند فرهنگهای موجود را شناسایی، ارزیابی و مقایسه کنند و براساس نیازهای واقعی و کاربردی خودشان مناسبترین و سودمندترینِ آنها را انتخاب کنند. علاوه بر آن، آگاهی از مبحث مهم ردهبندی فرهنگها نیز کمک میکند تا مردم بدانند برای کاربردهای گوناگون، به فرهنگهای متفاوتی نیاز دارند. نمیتوان امروزه تنها یک فرهنگ را برای همه منظورهای مختلف و رشتهها و کاربردهای متفاوت بهکارگرفت. »
و در آخر
وظیفه هر فرهنگ لغتی فارغ از نام و نشانش این است که باید ترجمه شما را غنی تر کند. معادلهای مناسب و مفهوم درست ارائه دهد و هرچه بیشتر به روانی و شیوایی ترجمه شما کمک کند.پس الزاما باید دقیق، معتبر و کامل باشد. نام و نشانش دیگربا خودتان .
منبع: ایبنا
نظر